Andrzejki obchodzi się w wigilię świętego Andrzeja, czyli w nocy z 29 na 30 listopada. Jest to noc wróżb i ostatnia okazja, żeby zorganizować huczną zabawę przed adwentem. W naszym kraju najpopularniejszym zwyczajem jest oczywiście lanie wosku przez dziurkę od klucza. Ponadto znane są także takie wróżby jak m.in. przestawianie butów, rzucanie karteczkami czy obierki z jabłek.
Geneza Andrzejek nie jest jasna i wciąż rozpala żywe dyskusje w gronie historyków i etnologów. Mimo że wróżby przypadają w wigilię wspomnienia świętego Andrzeja, to sama tradycja jest o wiele starsza. Z zapisków Marcina Bielskiego – historyka i pisarza – wynika, że andrzejkowe zabawy były znane już w 1557 r. Wówczas chodziło jednak nie o poznanie przyszłości, a o popuszczenie pasa przed adwentem.
Po skończeniu prac na polu, ludzie więcej czasu spędzali w domach. Pozostając w klimacie dziadów, decydowano się na wykorzystanie aury łączności z innym światem. Żeby umilić coraz dłuższe i coraz chłodniejsze wieczory, panny próbowały spojrzeć w przyszłość i poznać przynajmniej imię przyszłego męża. Początkowo wróżby te były traktowane bardzo poważnie, dlatego dbano o zachowanie jak najbardziej intymnej atmosfery.
Polska nie jest jednak jedynym krajem, w którym świętuje się andrzejki. W innych zakątkach Europy ten zwyczaj również jest kultywowany, choć zwykle w innej postaci. Jak świętuje się ten dzień w innych krajach? Oto 6 najciekawszych tradycji andrzejkowych w Europie.
Niemcy – Andreasnacht
U naszych zachodnich sąsiadów wieczór andrzejkowy obchodzony jest w dość nietypowy sposób. Głównym zadaniem niezamężnych dziewcząt jest… pójście wcześnie spać. W dodatku nago, bo tylko w ten sposób mają szansę zobaczyć we śnie swojego przyszłego małżonka. Senne marzenie może zostać przerwane przez szczekanie psów. Warto nasłuchiwać, z której strony dochodzi hałas – stamtąd bowiem któregoś dnia wyłoni się ukochany.
Bułgaria – andrzejki, czyli Dzień Niedźwiedzia
Andrzejki w Bułgarii znane są pod nazwą Edrei, czyli „Dzień Niedźwiedzia”. Wiążę się to ze starą legendą, według której nieznajomy z siwą brodą postanowił ukarać okrutną kobietę dręczącą swoją pasierbicę i faworyzującą swą córkę. Za złe traktowanie dziewczyny ów człowiek zamienił córkę macochy w niedźwiedzia. Na pamiątkę tej historii matki gotują kolby kukurydzy, które mają odgonić złe moce od ich córek.
Rumunia – czosnek na kolację lub pszenica pod poduszkę
W Rumunii wieczór andrzejkowy to czas, kiedy magiczne rytuały pomagają pozbyć się złych duchów. W tym kraju wierzy się, że w nocy z 29 na 30 listopada „złe moce” są szczególnie niebezpieczne dla ludzi. Sekretną bronią jest czosnek, który należy zjeść w noc poprzedzającą dzień świętego Andrzeja. Czosnek układa się również na parapetach i przed drzwiami, ponieważ podobno ma on moc odstraszania złych duchów.
Zgodnie z innym zwyczajem panny powinny sobie włożyć pod poduszkę 41 ziaren pszenicy. Jeżeli w nocy przyśni im się, że tę pszenicę ktoś próbował im ukraść, to będzie dobry znak. Taki sen oznacza bowiem, że w przyszłym roku wezmą ślub.
Austria – picie wina i rzucanie czarów
Ciekawy zwyczaj andrzejkowy jest również kultywowany w Austrii. Młode kobiety piją wino i jednocześnie rzucają “czary” mające przyciągnąć przyszłego kandydata na męża. Prośby o ukochanego, wypowiadane na głos, kierują do samego św. Andrzeja.
Czechy i Słowacja – ciastka z karteczkami
W Czechach i Słowacji andrzejki obchodzi się… na słodko. Tego dnia panny przygotowują ciastka, które przypominają nieco w smaku i wyglądzie nasze pączki. Znacząca różnica jest jednak taka, że zamiast marmoladą, ciasto wypełnia się… karteczkami z imionami potencjalnych małżonków. W trakcie smażenia ciastek kawałki papieru wypływają na powierzchnię tłuszczu – to imię, które pojawi się jako pierwsze, będzie imieniem przyszłego współmałżonka.
Ukraina – smażenie naleśników
Na Ukrainie wigilia św. Andrzeja wypada 13 grudnia – wszystko dlatego, że w tym kraju adwent rozpoczyna się dwa tygodnie później niż w Polsce. W wieczór andrzejkowy dziewczęta zbierają się, żeby… smażyć naleśniki i zajadać się słodyczami. Ten zwyczaj ma im zapewnić szybsze odnalezienie męża.
Źródło: www.national-geographic.pl; https://podroze.radiozet.pl
